شهادت، قله نیکی‌هاست | جایگاه شهید و مجاهد براساس کلام معصومین (ع)
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حامد میرزاخان درباره جایگاه شهید و مجاهد براساس کلام معصومین (ع) می‌گوید.
به گزارش شهرآرانیوز؛ هفته دفاع مقدس، نماد هویت تاریخی، فرهنگی و دینی ملت ایران در عصر معاصر است. این مناسبت نه‌فقط یادآور جنگی هشت‌ساله بلکه بازتابی از فرهنگ مقاومت، روحیه جهاد و ایثار اجتماعی است. اهمیت این دوره، در پیوند عمیق آن با آموزه‌های قرآنی و معارف اهل‌بیت (ع) است که دفاع از کیان دین، سرزمین و کرامت انسانی را واجب دانسته‌اند.
درباره این موضوع با حجت‌الاسلام‌والمسلمین حامد میرزاخان، امام جمعه شهرستان فیروزه و مسئول میز اجتماعی، فرهنگی و پزشکی شورای فقهی مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی، گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
دفاع مشروع در قرآن کریم
دفاع در فقه اسلامی، براساس دیدگاه امام‌خمینی (ره) -آن‌گونه که در صفحه۴۸۵ از جلد نخست صحیفه نور آمده است- تکلیفی الهی برای پیشگیری از آسیب‌هایی است که کیان اسلام را تهدید می‌کند یا جان، مال و آبروی انسان‌ها را هدف قرار می‌دهد. در آموزه‌های قرآن کریم نیز خداوند، خود را مدافع مؤمنان معرفی می‌کند و با به‌کارگیری فعل مضارع «یُدافِعُ» بر استمرار و پیوستگی این حمایت تأکید می‌کند؛ بدین معنا که دفاع، امری محدود و مقطعی نیست، بلکه حقیقتی مداوم در سنت الهی به‌شمار می‌رود.
البته دفاع تنها به عرصه نظامی محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند در قالب‌های گوناگون تحقق یابد؛ ازجمله استدلال و برهان، گفت‌و‌گو و مجادله، آمادگی نظامی، اقدام تهاجمی دربرابر تجاوز، ریشه‌کن ساختن فتنه و نابودی منابع تهدید.
بی‌تردید شناخت ابعاد گوناگون دفاع به‌عنوان یک تکلیف الهی، چه از منظر حقوقی و سیاسی و چه از جنبه نظامی و اجتماعی، برای هر مسلمان ضروری است؛ چراکه انجام هر تکلیف شرعی منوط به آگاهی از احکام، باید‌ها و نباید‌ها و همچنین شرایط و حدود آن است.
دفاع تنها حق نیست!
اصل دفاع در آموزه‌های اسلامی، نه‌تنها جایگاه فقهی و حقوقی دارد، بلکه بنا به دلایل زیر یک وظیفه شرعی است.
الف: آیه دفاع مشروع «أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ ا... عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ» (حج/۳۹). این آیه، نخستین مجوز الهی برای دفاع دربرابر تجاوز است؛ مطابق آن، جنگ تنها در صورت دفع ظلم و تجاوز، رواست. جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران، دقیقا در همین چارچوب قابل تحلیل است.
ب: آیه پایداری «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا ا... لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (آل‌عمران/۲۰۰). این آیه، سه وظیفه راهبردی مسلمانان در شرایط بحرانی را بیان می‌کند: صبر فردی، صبر جمعی و مرزبانی مستمر. دفاع مقدس تفسیر عینی همین دستور قرآنی بود.
ج: آیه عزت و اقتدار «وَلا تَهِنوا وَلا تَحزَنوا وَأَنتُمُ الأَعلَونَ إِن کُنتُم مُؤمِنینَ» (آل‌عمران/۱۳۹) این آیه تضمین می‌کند که ایمان و استقامت، ملت‌ها را در اوج عزت و اقتدار نگاه می‌دارد. درنتیجه آیات قرآن نشان می‌دهد که دفاع در آموزه‌های اسلامی صرفا یک حق نیست، بلکه وظیفه‌ای شرعی و راهبردی است.
آیه۳۹ سوره حج، مشروعیت دفاع در برابر تجاوز را بیان می‌کند؛ آیه۲۰۰ آل‌عمران بر صبر، هم‌بستگی و مرزبانی به‌عنوان اصول پایداری تأکید می‌کند و آیه۱۳۹ همین سوره، عزت و اقتدار ناشی از ایمان و استقامت را تضمین می‌کند. بر این اساس، دفاع مقدس ملت ایران دربرابر تجاوز بعثی‌ها، عینیت‌یافته در همین رهنمود‌های قرآنی است.
جایگاه رفیع مجاهدت در پیشگاه خدا
مبحث دومی که در زمینه دفاع مقدس باید بیان شود، جایگاه شهید و مجاهدت است. در فرهنگ دینی، جهاد و شهادت نه‌تنها یک عمل عبادی، بلکه قله ارزش‌های انسانی است: خداوند در سوره بقره، آیه۲۱۸ می‌فرماید: «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَالَّذینَ هاجَرُوا وَجاهَدُوا فی سَبیلِ ا... أُولئِک یَرْجُونَ رَحْمَتَ‌ا... وَا... غَفُورٌ رَحیمٌ: کسانی که ایمان آورده‌اند، هجرت کرده‌اند و در راه خدا جهاد کرده‌اند، به رحمت پروردگار امید دارند و خداوند آمرزنده و مهربان است.»
از این آیه برمی‌آید که سه رکن اساسی ایمان، هجرت و جهاد، زمینه‌ساز جلب رحمت و مغفرت الهی است، بنابراین مؤمنانی که در مسیر الهی گام برداشته‌اند، حتی اگر دچار لغزش یا کوتاهی‌هایی نیز شده باشند، در پرتو این سه عمل بزرگ، مشمول عفو و لطف خداوند قرار می‌گیرند.
مجاهدت در بیان اولیای دین
پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «فوقَ کُلِّ ذی بِرٍّ بِرٌّ حَتّى یُقتَلَ الرَّجُلُ فی سَبیلِ ا...، فإذا قُتِلَ فی سَبیلِ ا... فلیس فَوقَهُ بِرٌّ: بالاى هر نیکوکارى، نیکوکاری [دیگرى]است تا آن‌گاه که مرد در راه خدا کشته شود، پس، چون در راه خدا کشته شد، بالاتر از آن نیکى (ارزشى) وجود ندارد.» این روایت بیان می‌کند که هیچ نیکی بالاتر از شهادت در راه خدا نیست. (وسائل‌الشیعه، ج۱۱، ص۸).
امام‌علی (ع) نیز می‌فرمایند: «الموتُ فی حَیاتِکُم مَقهورینَ و الحَیاه فی مَوتِکُم قاهِرینَ: مرگ و نابودى، در زندگى توأم با شکست و زندگى، در مرگ سرخ و پیروزى‌آفرین شماست.» (نهج‌البلاغه، خطبه ۵۱)، مرگ در ذلت، نابودی است؛ و شهادت در عزت، عین حیات است. امام‌صادق (ع) نیز در باب جهاد و شهادت می‌فرمایند: «مَن قُتِلَ فی سَبیلِ‌ا... لَم یُعَرِّفهُ ا... شیئا مِن سَیِّئاتِهِ: هرکه در راه خدا کشته شود، خداوند چیزى از گناهانش را به او نشان نمى‌دهد یا هیچ گناهی از او را مؤاخذه نمی‌کند.» (وسائل‌الشیعه، ج١٩، ص٩)
دستاورد‌های معنوی و اجتماعی
دفاع مقدس را باید از منظر تمدنی نیز نگریست. از دستاورد‌های معنوی و اجتماعی دفاع مقدس، می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:
الف) احیای هویت دینی و انقلابی: ملت ایران دریافت که آموزه‌های دینی، توان اداره میدان‌های بزرگ تاریخ را دارند.
ب) تجلی فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی: رزمندگان در خط مقدم و مردم در پشت جبهه، مصداق «یُؤثِرونَ عَلى أَنفُسِهِم» (حشر/۹) شدند.
ج) توسعه فرهنگ مقاومت منطقه‌ای: دفاع مقدس، الهام‌بخش جریان‌های مقاومت اسلامی در لبنان، فلسطین، عراق و یمن شد. باید بیان کرد که جبهه مقاومت بدون نام رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، در هیچ جای جهان شناخته‌شده نیست. هرکه بخواهد مقاومت را درک کند، باید معظم‌له و شخصیت ایشان را بشناسد.
د) پیشرفت‌های علمی و نظامی: تحریم‌ها و فشار‌ها سبب شد ایران در بسیاری از عرصه‌های علمی و دفاعی به خودکفایی برسد.
دفاع مقدس در نگاه راهبردی
از منظر علوم سیاسی و مطالعات راهبردی، دفاع مقدس نمونه‌ای از جنگ نامتقارن موفق است؛ جایی که ملتی با ایمان و رهبری الهی، توانست در برابر حمایت جهانی از رژیم بعث، ایستادگی کند. این تجربه ثابت کرد که قدرت نرم ایمان و فرهنگ می‌تواند بر قدرت سخت تسلیحات غلبه کند. درنتیجه هفته دفاع مقدس تنها یادآور خاطرات جنگ نیست، بلکه یک دانشگاه انسان‌سازی و مدرسه تمدن‌پروری است.
آیات قرآن و روایات اهل‌بیت (ع) چارچوب نظری آن را ترسیم کرده‌اند و تجربه تاریخی ملت ایران، محتوای عملی آن را. اگر امروز و فردا بخواهیم از هویت، استقلال و ارزش‌های اسلامی پاسداری کنیم، باید همچنان به روحیه دفاع مقدس پایبند باشیم؛ روحیه‌ای که خلاصه‌اش در کلام قرآن کریم آمده است: «إِن تَنصُرُوا ا... یَنصُرکُم وَیُثَبِّت أَقدامَکُم.» (محمد/۷).
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
